Het Nieuwe Natuurrijke Nederland
Inleiding
Nederland kan beter, duurzamer en mooier. Daarom hebben we de kaart van Nederland opnieuw getekend. Met meer ruimte voor natuur, landbouw, wonen en leven. Zo kunnen we de crises van klimaat, biodiversiteit, water en stikstof het hoofd bieden.
Nederland is een optelsom van ruimteclaims met van elkaar gescheiden functies. Op onze nieuwe kaart van Nederland gaan we uit van de bodem en de natuur. Het resultaat is een Nederland dat de toekomst aan kan. Het resultaat is dan geen optelsom meer, maar een multifunctionele vermenigvuldiging. Zo kan iedereen meer krijgen, en hebben we per saldo minder ruimte nodig.
In het nieuwe Nederland stromen de beken weer vrijelijk door het landschap, groeit er weer veen aan en worden onze bossen uitgebreid en diverser. Op de beste gronden wordt het meeste voedsel verbouwd, terwijl kwetsbare en armere gronden ontlast worden door vergaande de-intensivering. We gaan klimaatbestendig wonen in een rijke verscheidenheid: van hoog-stedelijk en dynamisch tot landelijk in het groen. Elke woonomgeving biedt betaalbare en geschikte huizen aan. Hier zetten we uiteen waarom dat nodig is en hoe dat kan: een nieuw Nederland van meer en beter.
Opbouw
Na een algemene inleiding en een beknopt overzicht van het Nederlandse landschappelijke verleden en heden in hoofdstuk 2, gaan we in hoofdstuk 3 in op de ontwerpprincipes en belichten we in hoofdstuk 4 onze keuzes voor natuur, voedsel en wonen aan de hand van schetsen en verbeeldingen. In hoofdstuk 5 leggen we de (positieve) effecten van deze inrichtingskeuzes toe. In hoofdstuk 6 werken we de details van die keuzes uit voor enkele regio’s. Vervolgens beschrijven we in hoofdstuk 7 de fundamentele aspecten van de business case, het juridisch kader en het proces om deze grootschalige ambitie in beweging te krijgen. We eindigen in hoofdstuk 8 met een uitnodiging om mee te doen om deze visie verder vorm te geven. Dit gaat om de toekomst van ons land en van ons allen. Het is de hoogste tijd voor een nieuw Nederland.
Nederland is nooit af.
Wie ooit een poging heeft gedaan om een veranda (dakkapel/serre) aan zijn huis toe te voegen, kan zich vast niet aan de indruk onttrekken dat het land wordt bestuurd alsof we alleen nog in de marge kunnen veranderen. De barrières voor veranderingen zijn hoog en het belang van het individuele gaat regelmatig voor het algemene. Zo kunnen voedselbossen worden tegengehouden door mensen die hun uitzicht op de dorpskerk willen behouden en kunnen bijna nergens nog windmolens geplaatst worden. Met het dichttimmeren van alle regels en procedures is iets essentieels verloren gegaan: de flexibiliteit om belangrijke en grootschalige aanpassingen te maken - iets wat juist zo kenmerkend is voor de geschiedenis van ons land en een belangrijk deel van de nationale trots is.
Nederland moet dringend grootschalig veranderen.
De noodzakelijke grootschalige verandering is rechtsreeks het gevolg van ons eigen handelen: het klimaat is veranderd en veel biodiversiteit is verloren gegaan. Het almaar verhogen van de dijken kan ons uiteindelijk niet langer beschermen tegen de gevolgen van de stijgende zeespiegel. Uitgeputte bodems brengen onze voedselvoorziening in gevaar. Verdere intensivering en vervuiling leidt tot nog meer vernietiging van biodiversiteit. We hebben het leven, óns leven, op het spel gezet.
Foto credits: Jurjen Veerman Photography
Tientallen jaren hebben we de signalen van de natuur en waarschuwingen van wetenschappers genegeerd. We hebben te weinig en te kleine stappen gezet. Samen wandelen we over het pad der geleidelijkheid, dwars door oneindig raaigras, naar de afgrond. Wanneer we achterom kijken zien we gemiste ‘tipping points’. Het is laat, in sommige opzichten misschien zelfs té laat. Door niets te doen, of te kleine stappen te zetten zullen we nieuwe tipping points passeren. Door nu echt in beweging te komen hernemen we de regie over een betere toekomst.
Behalve klimaat en natuur zijn er ook andere goede redenen voor een ingrijpende herinrichting van Nederland. Honderdduizenden zoeken naar betaalbare woningen. Een aantal dat in de toekomst alleen maar zal groeien. Veel boeren kunnen hun hoofd amper boven water houden en zijn op zoek naar een zekere economische toekomst. Zonder nieuw perspectief zal uiteindelijk zelfs onze eigen voedselvoorziening onder druk komen te staan.
Niet minder, maar beter: door veel meer natuur te creëren
Een grootschalige transformatie opent de weg naar een land met een betere toekomst.
Duurzaamheid staat vaak gelijk aan beperkingen en een toekomstbeeld van minder consumptie en vrijheden. Wij zien juist kansen voor een duurzame toekomst van meer en beter, als we nu we nu ons hele land gaan herinrichten.
Onze toekomst kan een stuk rooskleuriger zijn indien we in Nederland veel meer natuur realiseren. Daardoor kan er veel meer CO2 en NOx worden opslagen en/of vastgelegd. De biodiversiteit zal structureel toenemen. Er ontstaat veel meer ruimte voor water zodat het ons niet bedreigt en de bodem niet meer uitdroogt. Veel uitstoot van CO2 wordt voorkomen door veengronden nat te houden. Door meer natuur en meer ruimte voor water is er ineens ook meer ruimte om aantrekkelijke woningen te bouwen. Ook ontstaat er in onze visie een landschap waarin veel meer ruimte is voor het verbouwen van hoogwaardiger voedsel. De inwoners van Nederland wonen, eten, leven en bewegen in een gezonder land. Er is meer bewegingsruimte. In een nieuw Nederland is er dan ook meer ruimte voor nieuwe manieren om geld te verdienen.
Een Nederlandse traditie
Hoezeer Nederland ook is vastgeroest in culturele polderpatronen, het is niet de eerste keer dat wij dit stukje aarde volledig aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Onze geschiedenis is er juist één van de grootse aanpak: we legden dijken en polders aan om ons land te beschermen tegen overstromingen. We ontgonnen woeste gronden om honger te ledigen, en mensenhanden plantten grootschalig bossen aan toen ons land dreigde te verstuiven. Met andere woorden, onze nationale traditie is er eentje van aanpakken, de problemen tegemoet treden met moed en doen wat nodig is om een veilige en betere toekomst te maken. Het ontwerpen van een nieuw Natuurrijk Nederland neemt de natuur als basis en maakt gebruik van de veerkracht van de natuur door te handelen naar wat de natuur van ons vraagt, en te zien wat de natuur ons kan brengen. Binnen deze grenzen en mogelijkheden passen we ons voedselsysteem in en positioneren we het ontwerp voor hoe en waar men kan wonen en leven in dat landschap.
Foto credits: Jurjen Veerman Photography
Een grootschalige transitie naar een natuurrijk Nederland kost veel geld, maar dat verdienen we terug door op slechts 4% van die verworven gronden huizen te bouwen. Bouwgrond is namelijk 40 keer duurder dan landbouwgrond. Het kan dus budgetneutraal. Dat is de grote motor achter onze visie, de hefboom die een nieuw natuurrijk Nederland werkelijkheid kan maken. Zo is de oplossing van het ene probleem ook de weg naar het oplossen van andere problemen: we verbinden klimaat, natuur, landbouw en wonen met elkaar. Dit is een uniek moment in de vaderlandse geschiedenis. Nu doet die kans zich voor: het moment waarop onder druk de vastgeroeste gewoontes vloeibaar worden, en een sprong voorwaarts geen droom maar re
Sluit dit tabblad in uw browser om terug te keren naar de samenvatting.
(Windows: Crtl+W of Mac: Cmnd+W)